Gevoelsmatig heb ik altijd een beetje moeite gehad met het genre ‘straatfotografie’. In een wereld waarin je onder een steen moet leven om te voorkomen dat je beeltenis per smartphone wordt vastgelegd en verspreid over de social media …… kijk ik zelf nog steeds onwennig aan tegen tegen het publiceren van beeltenissen van anderen.
Ik zie dan ook met een mengeling van bewondering en schroom veel mooie straatfoto’s op het internet voorbijkomen. Het is een genre waarin ik me graag wil bekwamen, maar voortdurend rijst bij mij de wat ongemakkelijke vraag: hoeveel recht op privacy heeft die ander eigenlijk en mag je als fotograaf eigenlijk wel alles publiceren wat je op straat vastlegt? Juridisch gezien blijk je ver te mogen gaan. Toestemming voor publicatie vragen – voor – of achteraf – hoeft niet. Alleen als er een redelijk belang mee is gemoeid, kan iemand rechtsgeldig bezwaar maken tegen de publicatie van een foto. Ga dat maar eens definiëren…. maar de belangrijkste vraag is toch echt: hoe ver vind je zelf dat je mag gaan, binnen de geboden juridische kaders.
Voor mij was de beste plek om dat uit te vinden een schapenscheerdersfeest op de Veluwe. Ik klikte enthousiast rond op een voor mij nieuw speelterrein en heb niemand toestemming gevraagd om op de foto te mogen nemen. Vooraf niet, want dan is er geen spontaniteit meer; achteraf niet….omdat ik ook nog geen idee had of ik de foto’s wel zou plaatsen. Misschien mislukten ze wel en dan had ik verwachtingen gewekt die ik niet kon waarmaken. Pas thuis, bij het bewerken, begon ik na te denken over….of ik ze wel kon plaatsen.
Geen foto’s vriend!!
Mijn eerste criterium werd: als iemand vrijwillig of op commerciële basis deelneemt aan een festival of braderie, dan kan hij verwachten dat hij op de foto wordt gezet. Het plaatselijke sufferdje zou die foto zonder overleg plaatsen, dus waarom ik niet. Hier lijkt de meneer in het midden met zijn hand te waarschuwen dat hij niet op de foto wil. Maar ik had de camera niet zozeer op hem gericht, als wel op het tafereel waarvan hij deel uitmaakt, een viskar met een groepje tegen de regen schuilende mannen er áchter. Als hij echt niet op de foto had gewild, was een stap opzij genoeg geweest om dat te voorkomen. Aan zijn ‘tenu’ te zien stond hij op het festival voor zijn broodwinning. Geen redenen om niet te plaatsen dus, volgens mijn vers geformuleerde criterium.
Waar is die man toch mee bezig…??
Ik behoorde die dag zeker tot de soort van ‘irritante’ fotografen. Omdat ik nog niet de snelheid bezit die je als straatfotograaf moet hebben, was ik erg bezig met belichting en compositie, waardoor ik vast en zeker op een ergerlijke manier om sommige onderwerpen heen bleef draaien op zoek naar een goed standpunt. Deze dames in klederdracht wilde ik persé in combinatie met twee teilen en een waswringer op de plaat hebben…. maar het duurde nogal voor ik een goed standpunt had. Het is te zien aan het gezicht van de dame rechts dat ze zich hier niet bij op haar gemak voelde. Ze kijkt zorgelijk, alsof ze zich afvraagt: wat gaat dat heerschap straks met die foto doen? Publiceren mevrouw, maar met respect en op een nog niet al te druk bezochte site. Had ik haar toen moeten zeggen misschien, maar haar blik viel me thuis pas op.
Koorzangers
En deze twee heren hoorden bij het shanti koor dat een optreden verzorgde tijdens het feest. Ze maakten deel uit van hulptroepen die het plaatselijke koor moesten bijstaan. Dit was nog voor het optreden, eigenlijk een privé ogenblik. Twee veteranen die elkaar weerzien…..dan komen de anekdotes los en om beurten halen ze herinneringen op….je kunt ze bijna horen op de foto. Ik ben er erg dicht op gekropen, ze moeten dat bemerkt hebben. Maar ze hadden alleen aandacht voor elkaar en voor elkaars verhalen.
De foto’s die ik van bezoekers heb gemaakt zal ik hier niet plaatsen en er zit toch echt minimaal één heel mooie tussen, vind ik. Het lijkt me een goede gewoonte om, als ik particulieren op straat en van dichtbij gefotografeerd heb, deze wel achteraf te benaderen en toestemming te vragen voor publicatie. En als lokkertje een exemplaar van de foto beloven natuurlijk….digitaal, dat wel.
Het maakt de straatfotografie wel wat intensief, dus ik zal me beperken om dat soort straatfoto’s te maken, maar het contact maakt het misschien ook boeiender.