De laatste aflevering uit de serie en ik ben weer terug op de plek waar ik de serie begon: bij de klok. Een klein stukje ervoor nog.
Tussen de bomen aan de rand van het terrein staan de werkplaatsen. Hier kregen de bijna herstelde tuberculosepatiënten arbeidstherapie. Zodat ze na ontslag weer snel het gewone leven met het bijbehorende arbeidsritme konden oppakken.
Geen ‘Duikerblauw’ hier overigens, maar bij de herfst passend geel. Over de kleurenkeuze voor de werkplaatsen heb ik zo snel niets kunnen terugvinden. In ieder geval is het geel, een primaire kleur en dat past in de stijl van het Nieuwe Bouwen.
Geel of niet, toch is het merendeel van deze werkplaatsen – ook wel loodsen genoemd – van Duikers hand. In 1927, nog voor de opening van het hoofdgebouw, werden er een timmerwerkplaats en een smederij neergezet. En tussen 1927 en 1940 zijn daar nog drie loodsen aan toegevoegd. Eén daarvan is ontworpen door de architect Bernard Bijvoet.
Bij het ontwerp van 1927 behoorde ook de ‘mottoren’: een voorziening voor het ‘verwijderen’ en ondergronds opslaan van zaagsel uit de timmerwerkplaats. Verwijderen door verbranding natuurlijk, daarvoor staat die mooie toren daar. Gewoon een mooie schoorsteen dus.
Ook in de tijd dat de vervallen paviljoens van Zonnestraal niet meer te redden leken, reden er wekelijks vele touringcars af en aan met architectuurstudenten uit alle delen van de wereld om de gebouwen van het voormalige sanatorium te bekijken en te bewonderen.
Zonnestraal is een monument van wereldfaam en momenteel wordt er hard gelobbyd om het op de UNESCO werelderfgoedlijst te krijgen. Om het een beschermde status te geven, net als o.a. het Rietveld Schröderhuis, het voormalige eiland Schokland, de Amsterdamse grachtengordel en de Van Nelle fabriek. Het rijtje met Nederlands werelderfgoed is langer, maar….. ik voel een nieuwe serie aankomen…
Ik ben heel benieuwd naar het eindresultaat van de laatste restauratiewerkzaamheden. Oorspronkelijk werden de paviljoens neergezet in heidegebied. De bebossing is pas later gekomen. Maar nu die weer wordt verwijderd, kunnen we straks zien waarom men Zonnestraal destijds ‘het schip op de hei’ noemde. Van heide is nog even geen sprake, maar ik denk dat die vergelijking over een jaar of twee weer helemaal opgaat. Denk je eens in: augustus 2017 en dan dat imposante wit met blauwe ‘schip’ midden in de golven van een kleurrijk bloeiend heidelandschap.
