De koepel van Stoop

Tegenover de Pyramide van Austerlitz, aan de andere kant van de Zeisterweg die daar het landschap doorkruist, ligt de ‘Koepel van Stoop’. In een heerlijk rustig gebied. Alleen maar een theekoepel in neoclassicistische stijl , gebouwd in 1840 door de tuinarchitect Jan David Zocher in opdracht van de Amsterdamse bankier J.B. Stoop.

De koepel, waarvan hier een detail, werd geplaatst op een hooggelegen plek, tussen nieuw aangeplante bossen op de van oorsprong heidegronden in de omgeving van Zeist. De bedoeling was er een landgoed van te maken. Een buitenplaats met een aantal brede toegangspaden, die langs de centraal gelegen koepel naar het nog te bouwen buitenhuis leidden. Maar tot dat buitenhuis is het om allerlei redenen, door iemand omschreven als ‘praktische bezwaren’, nooit gekomen.

De koepel is voorzien van zes pilaren, die afkomstig zijn van de oude beurs van Amsterdam. Een héél oude Beurs van Amsterdam, zo’n drie beurzen terug namelijk: die van Hendrick de Keyser. Deze werd in 1836 al gesloten vanwege bouwvalligheid.  En architect Zocher – ook algemeen architect en stedenbouwkundige – bouwde toen een nieuw beursgebouw op de Dam in Amsterdam. Op de plek waar nu de Bijenkorf staat. Voor de pilaren van de oude beurs, die blijkbaar nog wel wat draagkracht hadden, wist hij wel een bestemming in zijn nieuwe ‘klus’. Dus: zes van de pilaren van de Keysers’oude beurs eindigden onder het dak van het theehuis van bankier Stoop te Woudenberg.

Overigens was de beurs die Zocher bouwde geen ‘blijverdje’. Daarvoor in de plaats kwam de Beurs van Berlage. Het beursgebouw van Zocher werd gesloopt in 1903.

Voorafgaand aan de bouw van de koepel, tussen 1837 en 1840 liet Stoop al een landschapspark aanleggen in een Zwitserse landschapsstijl, die een Alpenweide moest voorstellen. Met daarin een jachthuis van één verdieping, het huidige Berghuisje. In1914 werd dat voorzien van een extra verdieping.

Bijzonder is dat de oorspronkelijke benedenverdieping is geplaatst bovenop een nieuwgebouwde woonlaag op de begane grond. Hierdoor heeft het gebouw zijn architectonische karakter behouden, zoals bijvoorbeeld de glas in lood ramen die op deze foto onder het dak te zien zijn. Dit is kennis van achteraf natuurlijk. Toen ik er liep afgelopen week, had ik er geen flauw benul van maar trof mij inderdaad de sfeer van een Alpenweide en…..de bloesem, hier vastgelegd, die onherroepelijk de lente inluidt!