De man die geen koning kon worden

Daar waren er veel van in die jaren in ons land, verhoudingsgewijs zelfs meer dan nu. De man die ik bedoel was Johan Coolwagen. Hij was niet werkelijk uit op koningschap, want Nederland was nog geen koninkrijk midden zeventiende eeuw.  Maar Coolwagen was een bevoorrecht man, lid van een Harderwijkse familie van gildemeesters, hij was van adel en hij wilde hogerop.

Edelman zijn was hem niet genoeg. Hij wilde meer. Hij wilde toegelaten worden tot de Gelderse ridderschap en daarvoor moest hij aan een aantal voorwaarden voldoen.

Maar voor een Rooms Katholiek edelman was het pad naar ridderschap in deze Gelderse streken net even langer en minder geplaveid dan voor zijn protestantse tegenhangers.

Het was weliswaar geen voorwaarde om tot ridder geslagen te worden, maar het kon hem wel tot voordeel strekken: hij liet een kasteel bouwen. De Essenburgh, genaamd naar de ‘essen’ – wat akkerlanden betekent – en dat werd opgeleverd in 1653.  Gebouwd langs de Hierdense beek, de beek waarvandaan volgens de legende de Barneman vertrok om de komst van noordelijke stormen te verkondigen aan de Hardewijkse vissers. De beek die bij Leuvenum de Leuvenumse beek heet en bij Staverden de Staverdense beek.

Maar hij had te hoog ingezet en kon zijn spel niet uitspelen. Het familiebudget was te klein om de kosten voor het kasteel te blijven dragen. Hij moest zijn project uit handen geven en verkocht het landgoed aan een Amsterdamse koopman.

Had ik een dergelijk geval van overmoed al niet eerder beschreven in mijn blog over kasteel Almere?

In de loop der eeuwen ging het kasteel diverse malen over in andere handen. Begin twintigste eeuw werd het drastisch verbouwd, waarbij een aantal authentieke kenmerken verloren is gegaan.

Tijdens de oorlogsjaren verbleven er Duitse soldaten en sinds 1950 is het Norbertijns bezit. De Norbertijnen in Heeswijk- Dinther waren daar te krap gehuisvest en konden de ruimte die het kasteel en het landgoed boden goed gebruiken. In eerste instantie werd het gebruikt als klooster en vormingscentrum.

Tegenwoordig wordt het ook commercieel uitgenut. Het is een hotel, je kunt er trouwen (huwelijksnacht en -plechtigheid op één locatie, de zonde voorbij: goed concept! ), het bevat een restaurant en diverse trainingsarrangementen zijn er mogelijk.

Overigens……de familie Sandberg, destijds eigenaar van de Essenburgh, liet rond 1921 exact eenzelfde exemplaar van het kasteel bouwen als buitenhuis een aantal kilometers verderop, in Leuvenum. Auteursrechten waren geen issue. Het huis staat er nog en is als kopie dus authentieker in vorm dan het origineel zelf. En het heet heel verrassend: ‘Huize Leuvenum’. Helaas niet toegankelijk voor publiek, maar vanaf de slagboom zijn de overeenkomsten al goed te zien:

Ik heb veel uitgezocht voor deze blog, maar wat er uiteindelijk terecht is gekomen van de bouwheer van de Essenburgh, Johan Coolwagen, ik weet het niet. Ik heb sympathie voor hem. Tijdens Koningsdag, morgen, zal ik met gepaste ingetogenheid een biertje op hem drinken. Ik wilde ook ooit koning worden en dat is mij uiteindelijk wel gelukt, zij het parttime. In het diepst van mijn gedachten heb ik mijn eigen koninkrijk, waarin ik bij tijd en wijle afdaal. Vanaf daar wens ik iedereen een prettige Oranjegekte!

Proost!