Landgoed de Paltz: tussen NMM en Alfred J Kwak
13 december 2014
Op slechts een paar honderd meter van het terrein van de voormalige vliegbasis Soesterberg, hemelsbreed op nog geen kilometer afstand van het afgelopen donderdag geopende Nederlands Militair Museum (NMM), ligt het landgoed Paltz. Een statig en vredig landgoed, dat, je zou het zo niet zeggen, toch op meerdere manieren te linken is met het onderwerp dat de buren tentoonstellen…..oorlog.
Het landgoed dankt zijn naam dan ook aan een groep Duitse vluchtelingen uit Rheinland Pfalz, die in de 18e eeuw haar toevlucht zocht in wat toen nog de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden heette. Op de vlucht voor de vele Franse invallen in het Rheinland, want de rollen van agressor en belaagde waren destijds heel anders verdeeld tussen Fransen en Duitsers dan in de twintigste eeuw, toen de Duitsers zelf aan de wieg stonden van twee wereldoorlogen. Of ze werkelijk op dit landgoed waren is me niet duidelijk. In ieder geval is deze statige, herfstige beukenlaan uit modernere tijden. Het landschapspark, dat bij het landgoed hoort en waarvan deze laan deel uitmaakt, is ontworpen eind 19e eeuw, evenals veel van de rest van de bebouwing. Al snel na de inrichting echter, raakte het door verschillende oorzaken weer in verval en pas in de jaren 80 van de vorige eeuw werd het opnieuw gerestaureerd.
Details van de beukenlaan. Het fonteintje op de middelste foto staat bij een kompasroos, te zien op de foto rechts. Een attribuut, hier gelegd in de bestrating, dat je in verschillende vormen vaker tegenkomt in de architectuur uit de periode van de eeuwwisseling van 19e en 20e eeuw.
Het landgoed telt vele gebouwen, waaronder een koetshuis, een langhuisboerderij en diverse hutten verspreid over het terrein. Ik heb ze op één na…..geen van allen gefotografeerd, geboeid als ik nu eenmaal ben door oude in verval geraakte villa’s. Zeker als ze staan te midden van het vergankelijke groen en de kleurige herfsttooi van een lommerrijke omgeving. Ik bedoel eigenlijk: de rest van de gebouwen zag er gewoon te goed onderhouden uit.
Ik was er dan ook precies op tijd bij. De villa, waarvan op de foto links de barsten in het pleisterwerk zichtbaar zijn, wordt aan de zijkant al in de steigers gezet en zal over niet al te lange tijd, schat ik in, volledig gerestaureerd zijn. Eén gebouw op het terrein, waarvan ik pas later vernam dat het bestond – toen ik op het internet opzocht waar ik nu precies geweest was – heb ik niet aangetroffen. Een in verval geraakte kluizenaarswoning. Verval, kluizenaars!….en ik heb het gemist; waar was mijn instinct? Toch is het voor deze blog geen grote omissie, omdat ik…. nu ja, OK!….,omdat ik tóch een tweede gebouw op het terrein wèl gefotografeerd heb…….., namelijk de woonklomp van ……
….. Alfred Jodokus Kwak, zoon van wijlen Johan Sebastiaan Kwak en Anna van de Polder. Hoofdpersoon in een musical en tekenfilmserie over een verweesde eend. Een ander personage in de serie was Dolf de Kraai. Een onecht kind van een kraai en merelmoeder, gemodelleerd naar de ook al niet raszuivere ariër Adolf Hitler, die in de twintigste eeuw met zijn chaotische gedachten en dito volgelingen een onvoorstelbare hoop ellende heeft aangericht in de wereld. Onder andere gedreven door de sentimenten die toen leefden in Duitsland, niet alleen jegens de Joden, maar vooral ook jegens de vele overwinnaars van oorlogen die de Duitsers ooit begonnen waren, maar verloren hadden. De herstelbetalingen die ze kregen opgelegd na WO 1, ook aan hun Franse buren, zetten kwaad bloed. Herstelbetalingen aan dezelfden door wie ze al zo vaak vernederd waren en die anderhalve eeuw daarvoor nog de exodus van de Rheinland Pfalzers naar de omgeving van Soest veroorzaakten….. en zo is de cirkel van de oorlogsgeschiedenis van het landgoed Paltz weer rond.
Tegenwoordig huisvest het landgoed het Herman van Veen Arts Centrum, opgericht door de geestelijk vader van Alfred J. Kwak, Herman van Veen. Een betrokken theaterman en antimilitarist heeft zijn intrek genomen pal naast het Nederlands Militair Museum, maar hij was er eerst. En ik vermoed dat hij ervoor heeft gezorgd dat dit prachtige, voorheen private, landgoed sinds het voorjaar van 2014 is opengesteld voor publiek. In samenwerking met het Urechtse Landschap, dat er een mooie wandelroute heeft uitgezet.
Mooi verslag met de foto,s van het sinds mei opengestelde landgoed
en de link naar Herman van Veen in dit geheel.Blijf mooi behouden.
Die oude landhuizen met pilaren vooral hebben toch iets……zo midden
in bos-park omgeving.Zeker in vervalde staat,wat niet goed is voor het
landhuis natuurlijk ,maar juist mooi voor fotografie.
Je hebt je best weer gedaan Robert met als resultaat weer een
onderwerp waar je het bestaan niet van af weet.Meestal
rij er met de fiets langs ,en is het op afstand ,tot het gesloten
hek.Waar je een blik kunt opvangen.Maar nu is het opengesteld.
Gr Jeff
Ik ken dat…..op de racefiets reed ik altijd alles voorbij. Maar nu, wandelend met de camera kom ik bij toeval op plaatsen….zoals hier.
Leuke reactie Jeff en dank voor je compliment!
Pingback: Natuurdefensie op Soesterberg | De wereld in pixels….
Pingback: Landgoed de Paltz – De wereld in pixels….